Ülkemizde kısa bir zaman öncesinde uygulanmaya başlayan src ve psikoteknik, ticari araç kullanıcıları için zorunlu olan belgelerden birisi olmaktadır. Ticari olarak yük ve yolcu taşıyan araçların daha güvenli bir sürüş gerçekleştirmesi amacıyla uygulanmaya konmuştur.

Kocaeli psikoteknik belgesi ticari araç sürücülerinin alması gereken belgelerden biridir. Bu belgenin alınabilmesi için sürücüler bir takım testlere tabi tutulmaktadır. Bu testlerde sürücüler hafıza, saldırganlık, risk almak, öz kontrol ve ani karar verme gibi alanlarda test edilmektedir. Bu konulardan başarılı olmak için ise sürücülerin tepki süreleri, motor becerileri, psikomotor becerileri ve vücut koordinasyonlarının gelişmiş olması gerekmektedir.

Psikoteknik belgelerinin zorunlu olmasının amacı trafikte bulunan araç ve yayaların güvenliklerini en üst seviyeye çıkarmaktır. Bu belgeyi almaya hak kazanmış olan kimsenin uzun seyahatler sonucunda sürücülerin psikolojik durumlarının kontrol alınmasını sağlamaktadır.

Genel olarak ticari araç ile yolcu veya eşya taşıyan tüm sürücülerin kocaeli psikoteknik belgesi alma zorunlulukları bulunmaktadır. SRC ile birlikte alınması gereken bu belge uzun ve stresli sürüşlerde sürücülerin psikolojik ve fizyolojik sağlıklarının korunup korunmadığı belirlemek için verilmektedir.

Ticari amaçlı taşımacılık yapmak için gerekli olan psikoteknik raporunun alınması çalışma şartlarında zorunlu bulunmaktadır. Ancak bu raporların Çarşı Psikoteknik gibi alanında uzman ve usullere uygun olarak hizmet veren yerlerden alınması gerekmektedir.

Psikoteknik raporunun alınabilmesi için sürücülerden istenilen belgeler ise şunlar olmaktadır.

• Nüfus cüzdan fotokopisi,
• Ehliyet fotokopisi,
• 2 adet fotoğraf,
• Ehliyetin iadesi için ise ceza tutanağı ve fotokopisi,

Hali hazırda uygulanan ehliyet sınavlarında kişiler teknik ve çeşitli yeterlilik konularında test edilmekle beraber ne yazık ki psikolojik olarak test edilememektedir. Bu açığın kapatılabilmesi için ise kocaeli psikoteknik belgesi ihtiyaç duyulmaktadır.

Hayatlarını sürücülük yaparak geçiren kişilerin psikoteknik belgesine sahip olmaları şarttır. Aksi halde mesleklerini devam ettirme gibi bir durum söz konusu olmamaktadır. Bunun için bu belgeyi aldıktan sonra da belirli aralıklar ile belgelerini yenilemeleri meslek hayatlarında çalışmaya devam etmeleri için önemli olmaktadır.

Sürücülerin özellikle uzun yol eşya ve yolcu taşımacılığında çalışabilmeleri ve ilerleyen bilmeleri için psikoteknik belgesine ihtiyaçları bulunmaktadır.

Son olarak herhangi bir sebepten dolayı elinden ehliyeti alınan kişilerinin bu durumun psikolojik gerekçelere dayanmadığını kanıtlamak için psikoteknik belgesi almaları gerekmektedir.

Mesleği sürücülük olan kişilerin psikoteknik belgelerinin zorunlu olmasıyla birlikte akıllarına gelen ilk soru bu belgenin nereden ve nasıl alınabileceği olmaktadır. Öncelikle bu belgenin usul ve kanunlara uygun olarak hizmet veren Çarşı Psikoteknik gibi alanında uzman bir kurumdan alınması gerekmektedir. Kocaeli psikoteknik belgesi alınabilmesi için ise İl Sağlık Müdürlüğü tarafından görevlendirilmiş olan ve Sağlık Bakanlığı tarafından da onaylanan bu kurumlarca yapılan sınavlardan yeterlilik alınması gerekmektedir. Sınav sonuçlarının psikologlar tarafından değerlendirilmesi yapılmaktadır. Psikologların vermiş oldukları ön rapor, daha sonrasında Sağlık Bakanlığı tarafından incelenerek nihai sonuca varılmaktadır. Bu incelemelerde kişilerin taşıt kullanmaya engel olabilecek herhangi psikolojik bir engellerinin bulunup bulunmadığı incelenmektedir. Herhangi bir problem bulunmaması sonucunda da sürücülere kocaeli psikoteknik belgesi verilmektedir.

Psikoteknik belgesinin alınması için başarılı olunması gereken testler içerisinde şunlar bulunmaktadır.

• Seçici dikkat testi,
• Sürekli dikkat testi,
• Anlama ve değerlendirme testi,
• Kişilik testi,
• Hız, mesafe tahmin testi,
• Çarpışma tahmin testi,
• Koordinasyon testi,
• Görsel algı bellek testi,
• Çevresel görsel görüş testi,
• Görsel süreklilik testi,
• Trafiğe ilişkin görüş testi,

Yukarıdaki testlerden de anlaşılacağı üzere sürücülerin psikoteknik belgesi almaya hak kazanabilmesi için 12 ayrı testten başarılı olmaları gerekmektedir. Testlerin bu kadar fazla olmasının sebebi ise sürücülerin psikolojik ve zihinsel olarak verilmesidir. Bu sebeple de testler psikomotor yetenek ve beceri testleri ve zihinsel yeterlilik ve beceri testleri olarak 2 ana gruba ayrılmaktadır. Zihinsel yeterlilik ve beceri testleri içerisinde; dikkat, hız ve mesafe algısı, muhakeme yeteneği ve uyaranları fark etme yer almaktadır. Psikomotor yetenek ve beceri testleri içerisinde de tepki hızı ve koordinasyon yeteneği bulunmaktadır.

Ticari amaçla sürücülük yapan kişilerin alması zorunlu olan kocaeli psikoteknik belgesi belirli bir ücret karşılığında sürücü kursları tarafından verilmektedir. Bu belgelerin alınabilmesi için öncelikli olarak sürücü kurslarının açmış olduğu derslere katılım sağlamak ve daha sonrasında uygulanan testlerden başarılı olmak gerekmektedir.

Sürücü kursları tarafından yapılan test ve sınavları yılın belirli dönemlerinde olmaktadır. Verilen derslerin içerikleri sürücülere sınavlarda yardımcı olacak içeriklerde olmaktadır. Ayrıca uygulanan testler de sürücülerin motor becerilerini test edebilmek için alanında uzman kişiler tarafından hazırlanmakta ve yine bu uzmanlar gözetiminde yapılmaktadır.

Yaklaşık olarak 1 saat süren bu testlerde uzmanlar her bir sürücüyü ayrı ayrı test etmektedir. Testlerde ise simülatörlerden yararlanılmaktadır. Bu testler aşamasında psikologlar her bir adayı trafik kurallarına uymaları ve psikoteknik becerilerinin gelişmişliği konusunda değerlendirmektedir.

Kocaeli psikoteknik belgesi alınması için sürücülerin düzenli olarak verilen derslere katılım sağlamaları gerekmektedir. Daha sonrasında ise simülasyonda gerçekleştirilen testten başarılı olmaları gerekmektedir. Ticari sürücülerin almaları zorunlu olan bu belge ise 1 ile 3 hafta arasında değişen bir sürede alınabilmektedir. Bazı acil durumlarda ise bu psikoteknik belgesi 1 iş günü içerisinde de alınabilmektedir.

Kocaeli psikoteknik belgesi ücreti için devlet makamları tarafından belirlenen bir ücret bulunmamaktadır. Bu sebeple de sürücü kurslarının psikoteknik belgesinin ücretlerini belirlemektedir. Bu sebeple de ücretler bulunulan şehre ve sürücü kursuna göre değişiklik göstermektedir.

Psikoteknik belgesi almak için ödenmesi gereken ücretlerin içerisinde psikiyatri muayene ücretleri de yer almaktadır. Bu ücretler genellikle kurs ve sınav ücretinin içerisine dahil edilerek sürücülerden talep edilmektedir.

Kocaeli psikoteknik belgesi ehliyet gibi süresiz hak kazanılan bir belge olmamaktadır. Çünkü ticari araç sürücüleri zaman içerisinde hastalık geçirebilir veya yıpranabilirler. Bu durumda psikoteknik belgelerinin geçerliliklerini yitirmelerine sebep olmaktadır. Sürücülerde gerçekleşebilecek bu değişikliklerin yeterliliklerini engellemesi sebebiyle e her 5 yılda bir testlere tekrar girerek psikoteknik belgelerini güncellemeleri gerekmektedir.

Kocaeli psikoteknik belgesi yenileme işlemlerinin her 5 yılda bir tekrarlanması gerekmektedir. Bu belgenin yenilenmesi için ise ilk kez alındığında ki gibi uzman psikologlar eşliğinde simülasyon sınavına tabi tutulmaları gerekmektedir. Diğer bir deyişle belge yenileme ile ilk defa belge alma şartları arasında hiçbir farklılık bulunmamaktadır.

Kocaeli psikoteknik belgesi yenileme sınavlarında değişen teknoloji ve trafik koşulları da göz önüne alınmaktadır. Bu sebeple her girilen sınav bir diğerinden farklı olmaktadır.

Ülkemizin kullanmış olduğu internet sistemlerinin gelişmesi ile birlikte gerekli tüm kurumlar kocaeli psikoteknik belgesi gerekli olduğu durumlarda görebilmektedir. Bunu sağlayan ise e-imzalı psikoteknik belgesi olmaktadır. Kolay bir sorgulama ile hem yurt içinde hem de yurt dışında elektronik ortamda görüntülenebilmektedir.